Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika, a nie przez pracodawcę jest formą na tyle rzadką, że w momencie, w którym zastanawiamy się nad skorzystaniem z tej możliwości stwarzanej przez polskie prawo odkrywamy, że nie wiemy, jak się do tego zabrać. Na szczęście, wypowiedzenie umowy przez pracownika nie jest skomplikowane.

Kiedy można wypowiedzieć umowę?

Jedna z najważniejszych różnic występujących w porównaniu ze zwolnieniem dyscyplinarnym, wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę oraz rozwiązaniem stosunku pracy za pośrednictwem porozumienia stron związana jest z prawem do wypowiedzenia umowy przez pracownika. Jest to możliwe nie tylko w przypadku umowy zawieranej na czas nieokreślony, ale również w odniesieniu do umowy na okres próbny. Jedynym wyjątkiem jest umowa o pracę na czas określony, nie możemy bowiem zapominać o tym, że już samo jej ustanowienie miało na celu zagwarantowanie trwałości stosunku pracy w określonym czasie. Na szczęście, również od tej reguły bywają wyjątki. Bywa i tak, że umowa o pracę na czas określony dotyczy okresu dłuższego niż sześć miesięcy. Również wówczas jednak pracownik może skorzystać ze swoich praw jedynie wówczas, gdy obie strony przewidziały możliwość złożenia wypowiedzenia nawiązując ze sobą współpracę.

O czym pamiętać wypowiadając umowę zawartą na czas określony?

Wypowiadanie przez pracownika umowy o pracę zawartej na czas określony rządzi się nieco innymi prawami, warto więc przyjrzeć się szczegółowo stosownym przepisom po to, aby uniknąć ewentualnych błędów. Samo wykorzystanie prawa do wypowiedzenia przez pracownika jest możliwe tylko w szczególnych okolicznościach:

a) umowa została zawarta na okres dłuższy niż sześć miesięcy, a zawierające ją strony przewidziały możliwość jej wcześniejszego zwolnienia,
b) firma ogłasza upadłość lub likwidację,
c) pojawiają się przyczyny, które nie dotyczą pracowników, a wymuszają zwolnienia.

Okres wypowiedzenia i prawo do zasiłku a umowa o pracę na czas określonym
Jeśli umowa o pracę na czas określony była zawarta na okres dłuższy niż sześć miesięcy, a obie strony dopuściły możliwość jej wypowiedzenia, okres ten wynosi dwa tygodnie. Warto przy tym pamiętać o tym, że każdy okres wypowiedzenia o pracę, który obejmuje wielokrotność tygodnia, kończy się w sobotę. Prawo do zasiłku nabywa się po upływie dziewięćdziesięciu dni od momentu zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika – wymogi formalne
Bez względu na to, czy pracownik jest zatrudniony w oparciu o umowę na czas określony, czy też nieokreślony, wypowiedzenie przez niego umowy wymaga dopełnienia pewnych wymogów formalnych. Na pierwszy plan wysuwa się pisemna forma umowy, a choć przepisy prawa pracy mówią o możliwości przekazania jej w formie elektronicznej, nie powinno się zapominać o tym, że prawo to znajduje zastosowanie przede wszystkim wówczas, gdy posiadamy podpis elektroniczny. Nawet wypowiedzenie niezgodne w swojej formie z literą prawa jest wiążące pod warunkiem, że dotarło do pracodawcy w formie umożliwiającej zapoznanie się z nim, nie można jednak zapominać o tym, że może być to wykorzystane przez pracodawcę przed sądem pracy.

 

Jeśli wypowiedzenie ma być zgodne z literą prawa, warto też położyć duży nacisk na jego treść. Dokument powinien zatem zawierać:
a) dane dotyczące tak pracownika, jak i pracodawcę
b) informację o dacie jego przygotowania
c) oznaczenie umowy o pracę
d) wskazanie przysługującego stronom okresu wypowiedzenia.
Co ważne, choć pracodawca zawsze musi podać przyczynę zwolnienia pracownika, obowiązek ten nie spoczywa na samej osobie zatrudnionej. Owszem, może ona poinformować pracodawcę o tym, co skłoniło ją do podjęcia decyzji o złożeniu wypowiedzenia, jeśli jednak nie dostrzega takiej potrzeby, nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby wypowiedzenie nie zawierało tego rodzaju informacji.

Kto może wypowiedzieć umowę o pracę?

Pewne grupy pracowników są chronione przez polskie prawo, tylko w określonych okolicznościach pracodawca może więc rozwiązać umowę o pracę z osobami znajdującymi się w wieku przedemerytalnym, kobietami w ciążę, a nawet działaczami związkowymi. Gdy jednak mamy do czynienia z wypowiedzeniem umowy o pracę przez pracownika musimy mieć świadomość tego, że ograniczenia tego rodzaju nie obowiązują. Osoba objęta szczególną ochroną przez kodeks pracy ma takie samo prawo do złożenia wypowiedzenia, jak pracownik, który nie jest traktowany w priorytetowo. Co ciekawe, nie ma przeszkód prawnych i do tego, aby wypowiedzenie umowy o pracę zostało złożone przez pracownika, który w danym momencie będzie wykorzystywał przysługujący mu urlop wypoczynkowy albo zwolnienie lekarskie.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika – szczególne okoliczności

 

Co do zasady, okres wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika jest taki sam, jak wówczas, gdy na identyczny krok decyduje się pracodawca. Jeśli zatem mamy do czynienia z umową na zastępstwo są to trzy dni robocze, gdy zaś analizujemy umowę na okres próbny oraz na czas nieokreślony, jest on uzależniony od czasu trwania stosunku pracy. Warto więc przypomnieć, że w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony wynosi on odpowiednio: 2 tygodnie, w przypadku, w którym pracownik jest zatrudniony krócej niż przez sześć miesięcy, miesiąc, jeśli okres jego zatrudnienia jest krótszy niż trzy lata, ale dłuższy niż sześć miesięcy oraz trzy miesiące, gdy osoba składająca wypowiedzenie jest pracownikiem firmy dłużej niż przez trzy lata. W odniesieniu do umowy o pracę na okres próbny terminy te są odpowiednio krótsze. Gdy składający wypowiedzenie pracownik jest zatrudniony krócej niż dwa tygodnie wynosi on trzy dni robocze i wzrasta do tygodnia, jeśli wynosi od dwóch tygodni do trzech miesięcy. Z najdłuższym, bo dwutygodniowym okresem wypowiedzenia muszą się liczyć pracownicy, którzy są zatrudnieni na okres próbny ponad trzy miesiące. Niekiedy okazuje się jednak, że jednej lub obu stronom zależy na tym, aby okres wypowiedzenia uległ zmianie. Prawo dopuszcza taką możliwość, okazuje się przy tym, że możliwe jest nie tylko jego skrócenie, ale również wydłużenie.

a) Wydłużenie okresu wypowiedzenia
Do pewnego momentu tak przepisy prawa, jak i ich interpretacja przez Sąd Najwyższy pozwalały na wysunięcie wniosku, że okresy wypowiedzenia są sztywne. Od niedawna jednak coraz bardziej otwarcie mówi się jednak o tym, że w uzasadnionych przypadkach można je wydłużać. Kodeks pracy mówi wprost o takiej możliwości odnosząc ją do tych parowników, którzy znaleźli zatrudnienie na stanowiskach związanych z odpowiedzialnością materialną za powierzone im mienie. Można z niej jednak skorzystać także w innych okolicznościach, choć za każdym razem zasadne wydaje się przeanalizowanie zaistniałej sytuacji i uzależnienie od niej ostatecznej decyzji.

b) Skrócenie okresu wypowiedzenia
Znacznie częściej mamy jednak do czynienia z sytuacją, w której pracownik składający wypowiedzenie ma już zagwarantowaną pracę w innej firmie, zależy mu więc na tym, aby podjąć ją jak najszybciej. Niektórzy decydują się w takiej sytuacji na wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego, okazuje się jednak, że nie jest to wcale najlepsze rozwiązanie. Jego stosowanie jest odradzane już choćby dlatego, że urlop taki zostanie w pewnym stopniu zmarnowany, a z całą pewnością będzie mógł przydać się również na nowym stanowisku. Znacznie lepszym rozwiązaniem wydaje się zatem podjęcie próby negocjacji z pracodawcą.

Pracownik, który uzgodni z pracodawcą krótszy okres wypowiedzenia, ma prawo odejść z firmy natychmiast po jego zakończeniu nie narażając się na jakiekolwiek niekorzystne dla niego konsekwencje takiej decyzji. Nie oznacza to jednak, że sposób rozwiązania umowy o pracę uległ w tym momencie zmianie. Nadal mówimy o jej wypowiedzeniu przez osobę zatrudnioną, a nie o rozwiązaniu jej za porozumieniem stron, choć w tym konkretnym przypadku rzeczywiście to właśnie wysiłek podjęty przez każdą z nich zaowocował kompromisem.

Koniec okresu wypowiedzenia

Z okresem wypowiedzenia umowy o pracę wiąże się jeszcze zagadnienie, które potrafi zaskakiwać, okazuje się przy tym, że nie ma tu znaczenia, czy umowę wypowiadał pracownik, czy też pracodawca. Okazuje się, że sam okres wypowiedzenia jest nieco dłuższy niż wynikałoby to z prostych wyliczeń matematycznych. Dzieje się tak dlatego, że przepisy kodeksu pracy wprowadzają szczegółowe ustalenia w tym zakresie. Wynika z nich, że okres wypowiedzenia umowy o pracę liczony w tygodniach zawsze kończy się w sobotę, a ten, który dotyczy miesiąca lub jego wielokrotności – ostatniego dnia miesiąca.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika a zasiłki
Część osób obawia się decyzji o złożeniu wypowiedzenia umowy o pracę ze względu na ryzyko utraty prawa do zasiłku i innych świadczeń przyznawanych przez powiatowe urzędy pracy. Na szczęście, obawy te nie są w pełni uzasadnione. Prawdą jest to, że prawo do zasiłku nie przysługuje natychmiast, można jednak liczyć na nie już po upływie 90 dni od chwili zarejestrowania się w stosownym urzędzie pracy.