Wypowiedzenie umowy o pracę

Wypowiedzenie umowy o pracę jest definiowane przez polskie prawo jako jednostronna czynność prawna, której skutkiem jest rozwiązanie stosunku pracy. Skorzystanie z takiej możliwości wiąże się z pewnymi ograniczeniami i jest możliwe jedynie wtedy, gdy zezwalają na to przepisy prawa.

Wymogi prawne

Wypowiedzenie umowy o pracę jest możliwe bez względu na to, czy mamy do czynienia z pracodawcą, czy też z osobą zatrudnioną przez niego, za każdym razem musimy jednak pamiętać o tym, aby dopełnić pewnych wymogów prawnych. Najważniejszy związany jest z formą wypowiedzenia, nie bez znaczenia jest jednak i to, w jakim czasie może ono zacząć obowiązywać.

Forma wypowiedzenia

Bez względu na to, czy mamy do czynienia z wypowiedzeniem składanym przez pracodawcę, czy też pracownika powinniśmy pamiętać o tym, że musi być ono przygotowane w formie pisemnej. Prawo podąża jednak z duchem czasu, dopuszcza się więc, aby klasyczne pismo zostało zastąpione oświadczeniem złożonym w formie elektronicznej pod warunkiem, że zostanie ono opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym. Warto o tym pamiętać, wiele osób jest bowiem zdziwionych, że wypowiedzenie wysłane pocztą e-mail oraz faksem nie spełnia tego rodzaju wymogów.

A jeśli nie zachowamy pisemnej formy wypowiedzenia? W takim przypadku konsekwencje nie są wcale jednoznaczne i różnią się w zależności od tego, czy mamy do czynienia z pracodawcą, czy też z pracownikiem. Jeśli zaniedbanie zostało dokonane przez pracownika, nie ponosi on praktycznie żadnych konsekwencji, choć można mieć uzasadnione wątpliwości, co do tego, czy rzeczywiście wypowiedział on umowę o pracy, czy też fakt ten nie zaistniał. Nieco inaczej przedstawia się sytuacja wówczas, gdy niezastosowanie formy pisemnej wypowiedzenia obciąża pracodawcę. W takim przypadku uznaje się za niezgodne z przepisami, pracownik ma więc prawo odwołania się do sądu pracy. Warto jednak poczynić dwa dodatkowe założenia. Wypowiedzenie umowy o pracę w formie innej niż pisemna jest sprzeczne z literą prawa, nie oznacza to jednak, że nie jest skuteczne, z chwilą jego doręczenia rozpoczyna się więc bieg terminu niezbędnego do złożenia odwołania. Zasada ta nie znajduje jednak zastosowania, gdy pracodawca decyduje się na wydanie osobie zatrudnionej świadectwa pracy. W takim przypadku nie ma mowy o oświadczeniu jednoznacznie deklarującym jego zamiary.

Data złożenia wypowiedzenia

Zgodnie z literą prawo o dacie złożenia wypowiedzenia mówimy w odniesieniu do tego dnia, w którym dotarło ono do adresata w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią. Określenie wspomnianej daty ma bardzo duże znaczenie, ona bowiem rozpoczyna bieg terminu niezbędnego do tego, aby złożyć ewentualne odwołanie. Niezgodne z prawem jest więc utrzymywanie, że za datę złożenia wypowiedzenia uznaje się datę wskazaną w samym piśmie, datę stempla pocztowego, czy też datę przygotowania pisma. Co ważne, przepisy chronią również stronę, która wypowiada umowę, jeśli więc adresat pisma z własnej woli nie odebrał go, nie może bronić się przed sądem pracy argumentując, że nie dano mu możliwości zapoznania się z treścią dokumentu.

Szczególne zapisy w umowie

Ochrona osoby, której wypowiada się umowę o pracę leży w szczególny sposób na sercu twórcom polskiego prawa. Znajduje to wyraz w zapisie mówiącym o tym, że pracodawca ma obowiązek pouczyć osobę przez siebie zatrudnioną o możliwości odwołania się od wypowiedzenia w sądzie pracy. Co więcej, pouczenie musi zawierać bardzo konkretne informacje takie, jak choćby nazwę konkretnego sądu oraz jego siedzibę. Bark pouczenia nie sprawia, że wypowiedzenie traci na ważności, przyczynia się jednak do tego, że może zostać uznane z niezgodne z prawem przez sąd, co daje pracownikowi prawo do roszczeń.

Okres wypowiedzenia

Okres wypowiedzenia nie zawsze jest taki sam. Uzależnia się go od charakteru umowy zawartej z pracownikiem oraz od czasu trwania umowy. W przypadku umowy na czas nieokreślony wynosi on odpowiednio:

a) dwa tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy,
b) miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony przez co najmniej sześć miesięcy,
c) 3 miesiące, jeśli okres zatrudnienia pracownika wynosił co najmniej 3 lata.

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja wówczas, gdy mamy do czynienia z innymi typami umów o prace. W przypadku umowy na zastępstwo okres ten wynosi zaledwie trzy dni robocze, gdy zaś mówimy o umowie o pracę na okres próbny, jest uzależniony od czasu, w którym pracownik wykonuje swoje obowiązki. W takim przypadku osoby, które są zatrudnione krócej niż przez dwa tygodnie mają prawo okresu wypowiedzenia wynoszącego trzy dni robocze, gdy zaś ich zatrudnienie jest dłuższe niż dwa tygodnie – okres ten trwa już tydzień. Jeśli zatrudnienie przekracza trzy miesiące – osoby zatrudnione w oparciu o umowę o prace na okres próbny mogą skorzystać z wypowiedzenia trwającego dwa tygodnie.

Najbardziej skomplikowana jest sytuacja osób, które znalazły zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę na czas określony. W ich przypadku dwutygodniowy okres wypowiedzenia dotyczy tylko umów trwających przez co najmniej sześć miesięcy i może być ustanowiony wyłącznie wówczas, gdy mamy do czynienia z uwzględnieniem go we wcześniejszych zapisach zawartych przez obie strony.